Od 1 grudnia 2020 r. rozszerzeniu uległ katalog przypadków pozwalających na zatrudnienie cudzoziemca bez zezwolenia na pracę. Zmiany w tym zakresie wprowadza rozporządzenie ministra rozwoju, pracy i technologii z 20 listopada 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Co mogło być przyczyną rozszerzenia katalogu i dlaczego niektóre z tych zmian mogą się nie sprawdzić? R. pr. Krzysztof Gruszka komentuje dla Dziennika Gazety Prawnej.

Obowiązują już ułatwienia w zatrudnianiu personelu medycznego spoza UE. Nowe przepisy pozwalają też Białorusinom na szybsze podjęcie u nas pracy w branży IT albo założenie w Polsce firmy

Od 1 grudnia 2020 r. rozszerzeniu uległ katalog przypadków pozwalających na zatrudnienie cudzoziemca bez zezwolenia na pracę. Zmiany w tym zakresie wprowadza rozporządzenie ministra rozwoju, pracy i technologii z 20 listopada 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz.U. poz. 2081), które tego dnia weszło w życie.

Ministerstwo postanowiło zareagować na obecną sytuację pandemiczną i zdecydowało się na ważny krok, rozszerzając możliwości zatrudniania personelu medycznego pochodzącego z krajów spoza Unii Europejskiej. Dodatkowe ułatwienia dotyczą również biznesmenów i programistów z Białorusi oraz osób przebywających w Polsce na podstawie wizy wydanej ze względów humanitarnych. Niestety jednak część rozwiązań może być trudna do zastosowania w praktyce.

Wiza humanitarna

Resort rozwoju zdecydował, że zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę będą m.in. cudzoziemcy przebywający w Polsce na podstawie wizy humanitarnej. Decyzja ta jest najprawdopodobniej podyktowana sytuacją polityczną na Białorusi. Z uwagi na obecne niepokoje w tym kraju wielu jego obywateli złożyło wnioski o tego rodzaju wizy. Niestety Białorusini przekraczający granicę Polski nie uzyskiwali automatycznie prawa do wykonywania pracy. Oznacza to, że z jednej strony niejednokrotnie tracili możliwość zarobkowania w oparciu o dotychczasowe zatrudnienie w swoim kraju, a z drugiej nie mogli podjąć się wykonywania pracy w Polsce. Przepisy już wcześniej przewidywały co prawda pewne ułatwienia dla obywateli Białorusi (np. powierzenie wykonywania pracy na podstawie oświadczenia), jednak rozwiązania te były niewystarczające, biorąc pod uwagę aktualną sytuację. Nowe regulacje odciążają pracodawców od formalności polegających na konieczności rejestracji oświadczenia w urzędzie pracy czy oczekiwania na wydanie zezwolenia na pracę. Co warto podkreślić, resort tym samym objął zwolnieniem wszystkie osoby przebywające w Polsce z przyczyn humanitarnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. Dotychczas zwolnienie to nie obejmowało bowiem posiadających wizę wydaną w tym celu. Zwolnieni byli natomiast cudzoziemcy korzystający z ochrony uzupełniającej lub czasowej, posiadający status uchodźcy, a także zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub zgodę na pobyt tolerowany.

Specjaliści i biznes

Polski rząd zdecydował się również na przyciągnięcie do Polski białoruskich specjalistów oraz szeroko rozumianego biznesu (i tym samym białoruskiego kapitału). W tym celu stworzono program „Poland. Business Harbour”. Obywatele Białorusi, którzy są specjalistami w branży IT, jak również chcący otworzyć w Polsce start-up lub rozszerzyć swój biznes na terytorium Polski w ramach tego programu, będą zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. Trudno jednak ocenić, jaka będzie skala zainteresowania tym rozwiązaniem, szczególnie biorąc pod uwagę aktualną sytuację pandemiczną.

Medycy

Kolejną kategorią objętą ułatwieniami są pracownicy szeroko rozumianego sektora medycznego – lekarze, dentyści, pielęgniarki, położne i ratownicy medyczni. W związku z nadal rozwijającą się pandemią wirusa SaRS-CoV-2 i obowiązywaniem stanu epidemii rozwiązanie to w mojej ocenie ma stanowić istotne ułatwienie w uzupełnianiu braków kadrowych personelu medycznego, w znacznej części skierowanego do pomocy chorym na COVID-19. Tu jednak pojawia się problem – np. aby cudzoziemiec spoza Unii Europejskiej mógł wykonywać w Polsce zawód lekarza, konieczna jest nostryfikacja (uznanie) jego dyplomu w Polsce. Następnie cudzoziemiec powinien odbyć staż medyczny w Polsce oraz złożyć z pozytywnym wynikiem lekarski egzamin państwowy. Dopiero wtedy może on uzyskać prawo do wykonywania zawodu. Niewiele łatwiej jest też w przypadku zawodu ratownika medycznego, pielęgniarki i położnej. Może się więc okazać, że wprowadzone ułatwienia okażą się w rzeczywistości martwe z uwagi na inne trudności związane z zatrudnianiem zagranicznego personelu medycznego.

Pobyt wciąż ten sam

Należy pamiętać, że prawo do wykonywania pracy to nie to samo, co prawo pobytu. Cudzoziemiec, chcąc wykonywać pracę, nadal musi legalnie przebywać w Polsce – czy to na podstawie wizy, czy to na podstawie zezwolenia pobytowego.

Rozwiązania wprowadzone przez ministerstwo należy zatem co do zasady ocenić pozytywnie, jednak nie są one wolne od wad – dotyczy to szczególnie tych, które dotyczą pracowników sektora medycznego. Może się więc okazać, że rozwiązania te są jedynie atrakcyjne „na papierze”, gdyż w związku szeregiem innych formalności będą stanowić usunięcie tylko jednej przeszkody, a nie kompleksowe rozwiązanie problemu.